अर्ध मॅरेथॉनचे स्वप्न अखेर पूर्ण ...

आरोग्यासाठी चालणे, धावणे याचा सराव व्यक्तिगत पातळीवर मी करीत आलो आहे. मला स्वतःला सकाळी चालण्याची सवय होती. मात्र, जळगावमधील काही मित्रांच्या संपर्कात मी आलो आणि पाच-सात जणांचा रनर्स गृप तयार केला. जेव्हा गृप तयार केला तेव्हा धावण्याच्या शर्यतीत किंवा मॅरेथॉन वगैरेत सहभागाचे काही उद्दिष्ट नव्हते. आमच्या गृपमधील नरेंद्र सोलंकी यांनी मॅरेथॉनमध्ये सहभाग घेतला होता. त्यानंतर किरण बच्छाव यांनीही तसा यशस्वी प्रयत्न केला. नंतर मी त्यातून प्रेरणा घेवून बंगळुरू येथे झालेल्या स्पर्धेत सहभाग घेतला. दरम्यानच्या काळात आमचा रनर गृप १०० सदस्यांच्या वर गेला होता.

जळगाव शहरात आरोग्यासाठी धावा, असे उद्दिष्ट घेवून आम्ही रनर्स गृपच्या माध्यमातून काम करीत आहोत. या संदर्भात मी मागील ब्लॉगवर सविस्तर माहिती दिली आहे. आमचा रोजचा नेहमीचा धावण्याचा सराव आणि दर रविवारी उमवि परिसरातील सराव यांच्या बळावर आता आम्ही विविध प्रकारच्या मॅरेथॉन व अर्धमॅरेथॉनमध्ये सहभागी होण्याचे उद्दिष्ट ठरविले आहे. त्याचाच पुढील भाग म्हणजे सप्टेंबर २०१६ च्या दुसऱ्या आठवड्यात गृपचे मार्गदर्शक व प्रेरक किरण बच्छाव, मिलींद राठी यांनी भारतातील सर्वांत अवघड व समुद्र सपाटीपासून जवळपास १३,५०० फुटांवरील लेह-लदाख ही अर्ध मॅरेथॉन पूर्ण केली.  ही बातमी रनर्स गृपची शान वाढविणारी होता. मी सुद्धा याच कालावधीत सातारा येथे आयोजित आंतराष्ट्रीय सातारा हिल रन्स या अर्ध मॅरेथॉनमध्ये सहभागासाठी तयारी केली होती. यासाठी नियमित सरावाच्या सोबत मला माझ्या अनेक सहकाऱ्यांचे मार्गदर्शन मिळत होते. स्पर्धेत यशस्वी होण्याचा आत्मविश्वास येत होता.

सातारा हिल्स रनसाठी तयारी करणे हा एक उतम अनुभव आहे. तो मी सांगायला हवा. सातारा जवळील घाट अवघड आहे. वळणावळणाचा आणि मोठ्या चढउतारांचा आहे. त्यामुळे मला नियमित सरावापेक्षा अधिक सराव आवश्यक होता. ही बाब लक्षात घेवून मी एकदा अजिंठा जवळच्या घाटात आणि एकदा पाल जवळच्या घाटात धावण्याचा सराव केला. घाटात धावताना त्याची कमी- अधिक होणारी उंची, तेथील हवेचा प्रवाह व दाब व ऑक्सिजनचे प्रमाण याचा विचार करुन धावावे लागते. घाटात कधीकधी आर्द्रतेमुळे घाम येवून शरीरातील पाणी कमी होते किंवा कधीकधी गारव्यामुळे शरिरातील पाण्याचे योग्य प्रमाणात उत्सर्जन होत नाही. अशा दुहेरी समस्या असतात. त्याचा अनुभव घेणे मला आवश्यक होते. याशिवाय धावण्यासाठी पुरेपूर स्टॅमिना (ज्याला आपण दम म्हणतो) तयार करणे आवश्यक होते. म्हणून मी अजिंठा घाट व पालचा घाट अशी दोन वेगवेगळी स्थाने सरावासाठी निवडली.

सातारा  घाट हा असाच वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. त्याच्या विषयी कोच नुराई यांच्या लेखातून माहिती मिळाली. त्यातून धावायच्या टीप्स मिळाल्या. सातारा घाटात जवळपास १०.५ किलोमीटरच्या अंतरात किमान चढ २८० मीटरचा आणि उतारही तयार आहे. यात वातावरण बदलाचा परिमाम जाणवतो. अशा विविधांगी भागातून धावण्यापूर्वी पुरेसा वार्मअप करणे गरजेचे असते. त्याचा नियमित सराव करावा लागत होता.

चढावाच्या ठिकाणी धावताना पहिल्या टप्प्यात किंवा पहिला किंलोमीटर अगदी सहजतेने धावावे लागते. चढ पासून उगाचच जास्त शक्ती किंवा श्रम करीत प्रारंभ करायचा नसतो. धावताना मध्यंतरी ३० सेकंदाचा वेळ साधारपणे चायालायचे असते. जेव्हा आजुबाजूचे प्रेक्षक तुम्हाला चिअरअप करतात तेव्हा तुम्ही त्यांना प्रतिसाद देत चालण्याची क्रिया करायची असते.

धावण्याचा प्रारंभ झाल्यानंतर पहिला किलोमीटर संपला की, नेहमीच्या सरावाचे धावणे सुरू करावे. असे करताना इतरांच्या सोबत धावण्याचा प्रयत्न मुळीच करू नये. किंवा कोणाला फॉलो करु नये अथवा एखाद्या गृपसोबत धावू नये. आपण आपल्या नेहमीच्या सरावानुसारच धावावे. साधारणपणे तीन ते चार किलोमीटर नियतमित धावणे झाले की, त्यापुढील प्रत्येक दीड-दोन किलोमीटर दरम्यान ३० ते ४० सेकंद चालावे. कधीकधी असेही करावे की जेवढा वेळ धावणे झाले तेवढा वेळ चालावे. ७ ते ८ किलोमीटरनंतर पुन्हा पहिल्या टप्प्यातील अगदी सहज धावावे. जवळपास ५०० मीटर किंवा अर्धा किलोमीटर धावावे. या कालावधीत आपल्या पायांच्या स्नायुंना पूर्णतः ताण पडलेला असतो. त्यामुळे वोगाने धावण्याचा मोह होतो. पण ते टाळायचे असते कारण स्नायू जरी साथ देत असले तरी दम शेवटपर्यंत टीकवणे आवश्यक असते. म्हणजेच वेगाने अंतरपूर्ण करण्याचा प्रयत्न करण्यापेक्षा थोडे हळुवार धावून अंतर पूर्ण करण्यात हित असते.

एकूण अंतराच्या मध्यावर म्हणजे साधारणपणे ११ ते १३ किलोमीटर दरम्यान संयमाचा काळ असतो. कारण चढावाचे अंतर संपत असते आणि नंतर उतार सुरू होते. उतारावर धावण्याचा वेग वाढतो. तो नियंत्रणात ठेवण्यातच कौशल्य असते. त्यानंतर तोडाफास सपाट रस्ताही समोर असतो. तेव्हाही धावणे नियमितच हवे. उगाच इतरांच्या पुढे निघण्याचा प्रयत्न करु नये. अशाच प्रकारे पुढील २० किलोमीटर पर्यंचे अंतर पूर्ण करावे. मात्र, अखेरच्या ४० मीटर अंतरात धावताना मॅरेथॉन पूर्ण केल्याचा आनंद साजरा करीत मुक्तपणे व वेगात धावावे. त्यामुळे तुमचे शरीर आनंदी होवून यश प्राप्त केल्याचा आनंद देते.

अशा प्रकारे कोच कडून मिळालेल्या टीप्स घेवून मी सातारा हिल्स रनसाठी तयारी केली. पालच्या घाटात धावताना मित्र ज्ञानेश्वर बढे यांनी मला साथ संगत केली. इतरही मित्र मला मदत, मार्गदर्शन करीत होते.

प्रत्यक्ष मॅरेथॉनच्या दिवशी सातारा घाट्याच्या परिसरात वातावरण नॉर्मल होते. त्यामुळे वार्मअप व्यवस्थित झाला. आकाश मोकळे व हवाही धावायला पूरक होती. स्थानिक लोकांनी उत्स्फूर्तपणे चिअरअप केले. भारतासह केनिया, फ्रान्स येथील धावपटूही सहभागी होते. मी सराव, अनुभव आणि महत्त्वाच्या टीप्सनुसार अंतर पार केले. मी धावायला प्रारंभ केल्यानंतर नियोजित २१ कलोमीटर अंतर  २ तास ५५ मिनीट वेळ नोंदवून पूर्ण केले.

मैरेथॉनचे व्यवस्थापन उत्तम होते. ही स्पर्धा गेली ५ वर्षे होते. डॉ. संदीप काटे आयोजन करतात. शेवटच्या टप्प्यात मी आनंदीत झालो होतो. कठोर मेहनत व परिश्रमाच्या बळावर एक स्वप्न साकारले होते. मी माझ्या आयुष्यातील पहिली अर्ध मॅरेथॉन पूर्ण केली होती.

मला हे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी किरण बच्छाव, नरेंद्र सोलंकी, निलेश भांडारकर, अविनाश काबरा,विक्रांत सराफ,माझी सौ.डॉ.ज्योती व इतर सदस्यांनी मोल्टिव्हेट केले. हे यश माझ्या दृष्टीने जळगाव रनर्स गृपचे आहे व माझे परिवारे चे आहे.अशा प्रकारच्या उदाहरणातून जळगाव शहरात रनिंग कल्चर वाढून अधिकाधिक युवा मंडळी यात सहभागी होतील असा मला विश्वास आहे.