माझ्या जिवनातील गुरु

डॉ. ढोलेसर

शिक्षकदिन नुकताच साजरा झाला. माझ्या आयुष्यातील काही गुरुंना त्याच दिवशी अभिवादन करणारा मजकूर लिहायचा होता. मात्र, नियमित कार्याच्या गडबडीत ते शक्य झाले नाही. शिक्षकदिनाच्या निमित्त मी आयुष्याकडे मागे वळून बघितले. तेव्हा असे लक्षात आले की, लहानपण, शिक्षण, व्यवसाय, मित्र परिवार आणि कुटूंब अशा विविध क्षेत्रात काही ना काही शिकवणारे अनेक गुरु माझ्या आयुष्यात आहेत. माझ्या व्यक्तिमत्वाला, माझ्या प्रतिष्ठेला आणि माझ्या सामाजिक प्रभावळीला आकार, ओळख देणारे अनेक जण माझ्या आयुष्यात गुरू म्हणून आहेत. त्यातील बरीच मंडळी कुटुंबाच्या बाहेरील असून मित्र परिवारातील आहेत. माणूस खऱ्या अर्थाने शेवटपर्यंत शिकत असतो. त्याच क्रियेतून त्याचा मित्र परिवार वाढतो.

आयुष्य वळाणावळणाचे असते. त्यात चढ-उतार असतात. कधी आपण थांबतो, कधी चालतो तर कधी धावतो. या क्रिया करताना परिस्थिती काही गोष्टी शिकवते. मात्र आहे त्या परिस्थितून बाहेर निघायला मित्र परिवार, नातेवाईक, कुटुंब व हितचिंतक शिकवतात. तेच आपले अपारंपरिक गुरु असतात.

आपल्या परिचयातील किंवा सहवासातील अनेक व्यक्तिंच्या सोबत काम करीत असताना न कळतपणे त्यांच्याकडून काही गोष्टी आपण शिकतो. शिकणे ही क्रिया वेगवेगळ्या प्रकारातून होते. ती कधी अनुकरणाची असते. कधी आत्मसात करण्याची असते. ती कधी पाठीमागे जाण्याची असते. कधीकधी अंगिकारण्याची असते. शिक्षणाची क्रिया अपारंपरिक स्वरुपात जास्त असते. पारंपरिक पुस्तकी शिक्षणाच्या पलिकडे समाजात अनेक गुरू आपल्याला लाभतात. त्यांच्याकडून मिळणारे शिक्षण मी अपारंपरिक मानतो. अशा प्रकारच्या पारंपरिक मात्र जीवन जगण्याची कला शिकवणाऱ्या काही गुरूंना नमन करण्यासाठी मी आज आवर्जून त्यांची आठवण करीत आहे.

डॉ. बॅनर्जी

मी माझ्या कुटुंबापासून गुरूंचा उल्लेख करण्यास प्रारंभ करतो. असे म्हणतात की, कोणत्याही मुलाचे पहिले गुरू त्यांचे आई, वडील असतात. माझ्या बाबतीतही ते सत्य आहे. मला माझे वडील कन्हैयालाल व आई सौ. इश्वरी हिरीना हेच पहिले गुरु म्हणून लाभले. आयुष्याच्या प्राथमिक गरजांची पूर्तता करीत त्यांनी नातेसंबंध, व्यवहार याविषयी शिकवण दिली. माझे मोठे बंधू संजय हिरानी यांचाही माझ्या आयुष्यावर प्रभाव आहे. आजही अनेक प्रकारच्या व्यवहारात त्यांचा सल्ला घेवून मी निर्णय घेत असतो. मी कौतुकाने म्हणेन की माझी पत्नी डॉ. ज्योती या सुद्धा माझ्या गुरू आहेत. माणसाला ज्या व्यवहारच्या  गोष्टी समजत नाही त्या गोष्टी पत्नी शिकवते. हा अनुभव मी घेतो आहे. याशिवाय माझे काका अशोक हिरानी,माझे सासरे श्री.प्रकाश नाथानी यांचाही माझ्यावर प्रभाव आहे.

शालेय जिवनात मला शिक्षक म्हणून दौलतानीसर, दयानंद विसरानीसर,नवलखासर आणि नारखेडे मॅडम हे शिक्षक म्हणून लाभले. या प्रत्येक सरांच्या माझ्यावर निश्चित असा प्रभाव राहिला. महाविद्यालयीन जिवनातही अनेक उत्तम प्राध्यापक मला लाभले. मी विशेष उल्लेख प्रा. डॉ. तेजपाल चौधरी यांचा करेन. त्यांनी हिंदीसोबत माझे इंग्रजी चांगले करुन घेण्यासाठी मार्गदर्शन केले. एन. डी. भोळेसर, प्रा. अनिल रावसर याच्याही संपर्कात मी आलो. त्यांनीही मला शैक्षणिक कार्यात मार्गदर्शन केले. 

होमिओपॅथीचे शिक्षण घेत असताना मला डॉ. एस. ए. ढोलेसर, डॉ. अजय डफळे,  डॉ. अजय देशमुख, डॉ. वकार ताजी, डॉ. अरुण हरवानी, डॉ.  मनोज सबनिस यांनी मार्गदर्शन केले. यांच्यासोबत अमरावती येथील कॉलेजमध्ये घालविलेले दिवस निश्चितपणे आठवणीतील आहेत. महाविद्यालयीन शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर मी जळगाव येथे काही काळ डॉ. जसवंत पाटीलसर यांच्यासोबत काम केले. त्याकाळात त्यांनी होमिओपॅथी विषयी दिलेल्या टीप्स आजही लक्षात आहेत. त्यानंतर डॉ.तळेले, डॉ. प्रमोद जोशी, डॉ. सुनीलदत्त चौधरी, डॉ. विनायक राठोड, डॉ. प्रकाश विश्वकर्मा, डॉ.प्रभाकर जयेभाये,डॉ बेंनर्जी कोलकत्ता यांच्या सानिध्यात मी आलो आणि अनेक गोष्टी आत्मसात केल्या.

डॉ. विश्वकर्मा  व डॉ. ढोले सर 

माणूस मित्र परिवारातून अनेक गोष्टी शकतो. मला आनंद हा आहे की, माझे अनेक मित्र वेगवेगळ्या क्षेत्रातील आहेत. त्यामुळे मला विविध क्षेत्रातील काही गोष्टी निश्चित माहित झाल्या. मी त्या शिकतो नाही पण वारंवार सोबत राहून त्यातील काही विषय मला समजले. मित्र परिवारातील गुरू म्हणून मी डॉ. विजय काळे, डॉ. प्रकाश खुशलानी, डॉ. महेश नाकडे, डॉ.मकरंद घोरपडे, डॉ. पवन बजाज, डॉ. राहूल क्षिरसागर, डॉ. चंद्रकांत पिले,डॉ. सज्जनसिंग परिहार  यांचा उल्लेख करेल.

मी माझ्या आयुष्यात अध्यात्म जे थोडे फार शिकलो त्यासाठी  बाबा हरदासराम आणि विपश्यनांचे आचार्य सत्यनारायण गोयंका यांना मी माझे गुरू मानतो. माणसाला आयुष्यातल काही वळणांवर अध्यात्मातील उपदेशांची, साधनेची गरज पडते. त्याची पूर्तता मी या दोन गुरूंच्या शिकवण व अनुकरणातून केली आहे.

माणसाला सामाजिक ओळख त्याच्या कार्याने मिळत असते. परंतु सामाजिक क्षेत्रात उभे राहण्यासाठी मार्गदर्शन व सहकार्याची गरज असते. सामाजिक काम विधायक हवे आणि त्याची लोकांना खरोखर गरज हवी. जळगावमध्ये सामाजिक कार्याचा समुह स्व. डॉ. अविनाश आचार्य यांनी उभा केला. मी त्याच केशव स्मृती सेवा समुहाचा एक घटक आहे, याचा मला अभिमान आहे. स्व. डॉ. आचार्य यांच्यानंतर त्या समुहाचे प्रकल्प प्रमुख सध्या भरतदादा अमळकर कार्य करीत आहेत. मी त्यांच्या सोबत इतर उपक्रमात सहभागी आहे. याशिवाय निळकंठ गायकवाड, रत्नाकर पाटील यांचेही मला योग्य मार्गदर्शन मिळत असते.

डॉक्टर मित्र मंडळी

माझे तंदुरुस्त आरोग्य, सुदृढता आणि मस्त राहण्याचा वसा मला माझे फिटनेस गुरू किरण बच्छाव, नरेंद्र सिंग सोलंकी, विक्रांत सराफ, निलेश भांडारकर,अविनाश काबरा यांच्याकडून मिळाला आहे. रनिंग गृपच्या माध्यमातून आम्ही एकत्र आलो. आता मॅरेथॉन, मिनी मॅरेथॉन करीत आम्ही जळगाव रनर्स गृप केला आहे.

माणसाच्या आयुष्याला एक आर्थिक शिस्त लागते. कमावलेला पैसा भविष्यासाठीही गुंतवून ठेवावा लागतो. अन्यथा उतार वायात गणित चुकते. आर्थिक सल्लागार म्हणून मी ज्ञानेश्वर बढे, उमंग मेहता, श्रीकांत खटोड, अजय व राजेश चुगरा आणि  रोहित केसवानी यांना गुरु मानतो. त्यांच्या वारंवारच्या पाठपुराव्यामुळे मला थोडीफार आर्थिक शिस्त लागली आहे, असे मी म्हणू शकतो.

डॉ.विनायक राठोड 

आजचे आयुष्य हे विविध तंत्रज्ञान शिकण्याचे आहे. ते संगणकापासून तर मोबाईल गॅझेटपर्यंत आहे. यासाठी मला नेहमी संदीपक दौलतानी, तुषार धांडे यांचे मार्गदर्शन लाभते. माणूस विविध क्षेत्रात काम करतो. त्याला स्वतःचा प्रचार-प्रसार करावा लागतो. यासाठी काहीवेळा इतरांची मदत घ्यावी लागते. तशी ती मला आनंद मल्हारा, दिलीप तिवारी, तुषार भामरे, संतोष खोडपे व् बरेच पत्रकारबंधू  यांनी वेळोवेळी केली आहे. याशिवाय मला डॉ. कमलेश मराठे, डॉ. दीपक पाटील, ताहेर बोहरा, डॉ. अविनाश महाजन, डॉ. रितेश पाटील, डॉ. तृप्ती बढे, डॉ. धनराज चौधरी व टीम GPA यांचीही वेळोवेळी मदत व मार्गदर्न मिळाले आहे. 

याशिवाय माझे मित्र जगदीश पाटील, नितीन पाटील, योगेश पगार, धर्मेंद्र शिंदे, प्राची सोनवणे, नरेन्द्र सोनार ,हेमा मिलवानी, गनीभाई,मोटीवेशनल मित्र सोहेल अहमद, रनर विवेक सोनी,आरोग्यदूत रामेश्वर नाइक  यांचाही गुरू म्हणून उल्लेख करावा असे मला वाटते आहे. कारण त्यांनी प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्ष मला अनेक गोष्टी शिकवल्या किंवा मार्गदर्शन केले आहे.

माझे असंख्य पेशेंट्स ज्यांच्यामूडे  खरी होमिओपॅथी कडली त्यांचे कोटी कोटी धन्यवाद,त्यांनी प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्षपणे मला अनेक गोष्टी शिकवल्या.

 नवी पेठ गणेश मंडल ने  जीवनात  आनंदी राहण्याची  शिकवण  दिली.

मी अगदी आठवून ठवून माझ्या आयुष्यीतल काही गुरूंचा उल्लेख केला आहे. याशिवाय अनावधानाने एकाद दुसरे नाव राहू शकते. पण, माझ्या आयुष्यात जी मंडळी आली मी त्यांच्या कडून निश्चित काहीना काही शिकलो आहे. मी त्या प्रत्येकाचा गुरू म्हणून आदर करतो.